Teknoloji

Antik Maya uygarlığının Ay ve Güneş tutulmalarını yüzlerce yıl öncesinden günümüz hesaplamalarına yakın doğrulukla nasıl tahmin ettiği yüzyıllardır bir gizemdi. Science Advances dergisinde yayınlanan yeni araştırma, Mayaların Dresden Kodeksi'ndeki tutulma tablolarını 223 ve 358 aylık iki özel döngü kullanarak periyodik olarak sıfırladığını ortaya koydu. Bu düzenli düzeltmeler sayesinde Mayalar, teleskop veya bilgisayar olmadan tahminlerini yüzlerce yıl boyunca şaşırtıcı bir doğrulukla sürdürebildiler.

ASELSAN tarafından geliştirilen AESA burun radarı MURAD takılı F-16 savaş uçaklarından ateşlenen milli füzeler Bozdoğan ve Gökdoğan, hedef uçağı başarıyla vurdu. MURAD AESA radar ile Türk F-16'ları 4.5 nesil savaş uçağı kabiliyeti kazanacak ve eş zamanlı çok sayıda hedef tespiti, takibi ve görüş ötesi füze güdümü yapabilecek. Türkiye, AESA radar teknolojisine sahip ABD, İngiltere, Fransa gibi sekiz ülke arasına girerek savunmada "birinci lige" yükseldi.

OpenAI, 29 Ekim itibarıyla ChatGPT'ye yönelik yeni kurallar getirerek kullanıcıların artık tıbbi, hukuki veya finansal konularda doğrudan tavsiye alamayacağını açıkladı. ChatGPT artık "danışman" değil "eğitim aracı" olarak konumlandırılıyor ve ilaç dozajı, dava dilekçesi hazırlama veya yatırım tavsiyesi gibi uzmanlık gerektiren konularda bilgi veremeyecek. Bu düzenleme, yapay zekânın yanlış yönlendirme riskini azaltmak ve hukuki sorumluluk risklerinden kaçınmak amacıyla yapıldı.

Dünya genelinde büyük şirketler, zayıf ekonomik beklentiler ve yapay zeka temelli otomasyonun yaygınlaşması nedeniyle on binlerce kişiyi işten çıkarıyor. Ekim ayında yalnızca ABD'de 25 bin, Avrupa'da 20 bin kişiyi etkileyen duyurular yapıldı; UPS 48 bin, Amazon 14 bin, Nestle 16 bin, Accenture 11 bin kişiyi çıkarmayı planlıyor. Fed Başkanı Powell, önemli sayıda şirketin yapay zekanın etkileri nedeniyle işten çıkarma yapacağını duyurduğunu belirterek durumu dikkatle izlediklerini söyledi.

Uluslararası ulaşım ağı şirketi Uber, ABD dışındaki dördüncü küresel Teknoloji Geliştirme ve Yazılım Merkezi'ni İstanbul'da kuracağını duyurdu ve önümüzdeki beş yıl içinde bu merkeze 500'e yakın teknoloji uzmanının istihdam edileceği 200 milyon dolar yatırım yapmayı hedefliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Türkiye'nin 311 bin kişilik Ar-Ge insan kaynağı, 113 teknopark ve 1700'ü aşkın Ar-Ge merkeziyle küresel teknoloji şirketleri için ideal bir ekosistem oluşturduğunu belirtti. Cumhurbaşkanlığı Yatırım ve Finans Ofisi ile Uber arasında yapılan mutabakat zaptıyla, Türkiye'nin nitelikli insan kaynağına ve inovasyon ekosistemine olan güven teyit edildi.

Uzun yıllardır Türkiye pazarında resmi olarak bulunmayan Motorola, ülkeye geri dönüş için en somut adımı attı. İndeks Bilgisayar, Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) yaptığı açıklamada, Motorola markalı akıllı telefon ve aksesuarların Türkiye distribütörlüğü için Lenovo Ireland International Ltd. ile resmi görüşmelere başladığını duyurdu. 1928'den beri faaliyet gösteren global marka, Türkiye'de yeniden mobil cihaz ve hizmet yelpazesi sunmayı hedefliyor.

Küresel bulut bilişim pazarı 2025'te 400 milyar doları aşacak ve yapay zeka hizmetleri yüzde 140-180 büyüme kaydediyor. AWS, Microsoft Azure ve Google Cloud üçlüsü pazarın yüzde 63'ünü kontrol ederken, Avrupa'da yerel sağlayıcıların payı sadece yüzde 15'te kalıyor. Bu durum Avrupa'da dijital özerklik, veri egemenliği ve stratejik bağımlılık kaygılarını artırıyor.

Türkiye, 2026 Nisan'ında 5G'ye geçerek mobil internet hızını 10 kat artırmayı hedeflerken, sabit genişbantta dünya sıralamasında 101. sırada kalıyor. Fiber kapsama oranı yüzde 69'a ulaşmasına rağmen, FTTB hibrit sistemi, düşük abone penetrasyonu ve kırsal bölgelerdeki yetersiz altyapı nedeniyle internet hızları OECD ortalamasının altında seyrediyor. İlk 50'lere yükselmek için 5-7 milyar dolarlık yatırım ve 2030'a kadar 100 milyon kilometre fiber omurga hedefi kritik önem taşıyor.

Amazon Web Services (AWS)'te yaşanan bir arıza nedeniyle Snapchat, Zoom, Fortnite, Canva ve PlayStation Network gibi birçok popüler platform ve uygulama erişim sorunu yaşıyor. AWS, birden fazla hizmetinde artan hata oranları ve gecikmeler olduğunu doğruladı. Kesinti izleme sitesi Down Detector verileri, sorunun ani ve yaygın şekilde ortaya çıktığını gösteriyor.

BTK tarafından gerçekleştirilen 5G ihalesi tamamlandı ve Turkcell 5, Türk Telekom 4, Vodafone 2 paket satın aldı. İki frekans bandında 11 paket için verilen en yüksek tekliflerin toplam tutarı KDV dahil 3 milyar 534 milyon dolar oldu. İşletmeciler 1 Nisan 2026 itibarıyla 5G hizmeti sunmaya başlayacak ve mobil internet hızlarında 4,5G'ye kıyasla 10 kata varan artış sağlanacak.

Yarın düzenlenecek 5G ihalesi öncesinde Bakan Uraloğlu, Türkiye'deki 85 milyon GSM abonesinden sadece 22 milyonunun 5G uyumlu telefona sahip olduğunu açıkladı. 5G hızından yararlanmak isteyen 63 milyon abone telefonlarını değiştirmek zorunda kalacak. 5G uyumlu telefonların fiyatı 18 bin liradan başlayıp 100 bin liranın üzerine çıkabiliyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 5G ihalesinin 2 milyar 125 milyon dolardan başlayacağını ve 2026 Nisan'da ilk sinyallerin alınmaya başlanacağını açıkladı. Türkiye'de 85 milyon abonenin 22 milyonunun 5G'ye uyumlu telefona sahip olduğunu belirten Uraloğlu, canlı yayında 5G hızını test ederek 4.5G'ye göre 10 kat daha hızlı olduğunu gösterdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 5G hizmetinin 1 Nisan 2026 tarihinde Türkiye'de devreye gireceğini açıkladı. 16 Ekim 2025'te gerçekleştirilecek ihale sonrasında başlayacak 5G, endüstri, sağlık, ulaşım ve eğitim gibi alanlarda yeni imkanlar sunacak. Ağ dilimleme teknolojisi ve ultra düşük gecikme süreleri sayesinde otonom araçlar, uzaktan ameliyatlar ve sanal gerçeklik uygulamaları güvenli şekilde gerçekleştirilebilecek.

Araştırma şirketi Ipsos'un "Education Monitor 2025" araştırmasına göre, dünya genelinde katılımcıların yüzde 71'i 14 yaş altı çocukların sosyal medya kullanımının yasaklanmasını destekliyor. Avustralya 16 yaş altı çocukların sosyal medyaya erişimini kısıtlayan yasa tasarısını onaylarken, İtalya, İspanya ve Güney Kore gibi ülkeler de benzer adımlar üzerinde çalışıyor. Çocukların okulda yapay zeka kullanması konusunda ise katılımcılar ikiye ayrılıyor; dünya genelinde yüzde 37 yasaklanmasını isterken, yüzde 38'i karşı çıkıyor.

Google, 15 Ekim 2025 tarihinden itibaren tüm Android uygulamalarına "temalı simge desteği" eklenmesini zorunlu hale getiriyor. Bu özellikle uygulama simgeleri, kullanıcının duvar kağıdı ve renk temasına otomatik olarak uyum sağlayacak. Kurala uymayan uygulamalar Play Store'dan kaldırılma riskiyle karşı karşıya kalacak.

Yerli yapay zeka Kumru, lansmanının ardından yanıt süreleri, doğruluk oranı ve anlama kapasitesindeki eksiklikler nedeniyle kullanıcılardan yoğun eleştiri aldı. Geliştirici ekip, sistemin henüz ilk aşamalarında olduğunu belirterek tüm geri bildirimleri değerlendirdiklerini ve kısa sürede iyileştirme güncellemeleri yayınlayacaklarını açıkladı. Durum, yapay zeka etiği, güvenilirliği ve şeffaflık konularında daha geniş bir tartışma başlattı.

Türk mühendisler, ChatGPT'ye alternatif olarak Türkçe dilinde eğitilen yerli yapay zeka "Kumru"yu geliştirdi. VNGRS tarafından geliştirilen ve 7,4 milyar parametreye sahip olan Kumru, Meta'nın LLaMA-3 mimarisinden destek alarak sadece 16 GB VRAM'li tüketici GPU'larında çalışabiliyor. 2 milyar parametreli Kumru-2B versiyonu ise mobil cihazlarda kullanılabilecek şekilde tasarlandı ve Hugging Face üzerinden erişime açıldı.

Siber güvenlik araştırmacıları, 2038 yılında milyonlarca bilgisayar ve cihazı etkilemesi beklenen yazılım hatasının bilgisayar korsanları tarafından bugün bile istismar edilebileceği konusunda uyardı. Bilgisayar sistemlerinde zaman hesaplamak için kullanılan 32 bitlik tam sayı 19 Ocak 2038'de son değerine ulaşacak ve sistem zamanı sıfırlayarak 1901'e dönecek, bu da kritik altyapılarda büyük sorunlar yaratabilecek. Araştırmacılar, bu sorunun Y2K'dan bin kat karmaşık olduğunu ve birçok sistemde donanım değişikliği gerektiğini belirtiyor.

Siber güvenlik uzmanları, "Mobdro Pro IP TV + VPN" adlı sahte uygulamanın kullanıcıların banka hesaplarını hedef aldığını açıkladı. Avrupa genelinde 3 binden fazla Android cihazı etkileyen uygulama, "Klopatra" adlı zararlı yazılım içeriyor ve cihazın uzaktan kontrolünü ele geçirerek bankacılık işlemleri yapabiliyor. Yazılımın kodlarında Türkçe ifadelerin bulunması, saldırının Türkiye kaynaklı olabileceğine işaret ediyor.

A101, "iPhone Air" başta olmak üzere birçok Apple modelini, Hadi Kredi işbirliğiyle satışa sundu. Kampanya kapsamında tüketiciler, cep telefonlarını peşin fiyatına, sıfır faizle ve 3 ay vade farksız taksit imkanıyla satın alabiliyor. Örneğin iPhone Air 256 GB modelinin toplam fiyatı 91.999 TL olarak belirlenmiş olup, aylık 30.666 TL ödeme ile yeni iPhone sahibi olunabiliyor.